carta dende gaza

Benqueridas e benqueridos: Chámome Khalil George Zakharia, teño 26 anos e son de Gaza. Escríbovos para contarvos un pouco do que se está a vivir, nestes días, na zona onde eu vivo. Mentres escribo, escoito os avións sobrevoar o ceo e teño medo de que se corte a electricidade de novo. Isto é o que vén sucedendo con normalidade nos últimos días.

Considérome unha persoa normal, un cristián orixinario da cidade de Gaza, e pertencente á comunidade ortodoxa, aínda que sempre rezo na igrexa católica. Neste sentido, quero apuntar que nós, os cristiáns, estamos unidos en Gaza e non hai diferenza entre ortodoxos, católicos e anglicanos. Amais, temos boas relacións cos nosos irmáns musulmáns da Franxa de Gaza.

Estudei lingua e literatura inglesa, e tamén falo francés; amais, estou intentando estudar castelán. De momento non podo facelo, posto que o centro que había pechou hai uns anos por mor da situación. No eido laboral, tiven diferentes traballos, sendo o último como coordinador de proxectos no Centro Médico de Gaza. Na casa estou coa miña nai e dúas irmás pequenas.

En canto ao conflito, creo que a única solución para esta guerra entre dúas nacións (Israel e Palestina) é a paz, nada máis cá paz. As igrexas palestinas están traballando sobre isto; quero dicir, reunificar as distintas faccións e xuntalas para un ben común. Espero que así sexa. Sei que a presión dos israelís é moi dura e isto nos está cegando, pero estou seguro de que hai un camiño.

Non é unha cuestión de loita contra a orde superior dende o flanco máis feble, é unha guerra contra a xente de Gaza; quero dicir: civís, porque vese claramente que a invasión é contra cativos, nenos e calquera palestino sen ningún tipo de discriminación. Por iso, se o goberno israelí continúa, o problema continuará e crecerá, e haberá un enorme burato entre nós.

En cada familia pódense atopar, cando menos un ou dous mortos. Isto significa que ninguén esquecerá xamais a eses que morreron polo seu país, e a única reacción será a vinganza. Xa non importan cantos máis morran nesta guerra, senón que virá despois, que hai tras isto; de verdade pensan que os palestinos, ou calquera outra persoa, nunha situación así, poderá esquecer isto? Penso que non.

Rezamos pola paz, porque haxa paz e prosperidade nesta terra. Que pasaría se vivísemos en paz, dúas nacións, unha ao carón da outra? Espero que isto se escoite algún día.

Grazas por lerme. Apertas dende Gaza, Khalil.

O APALPADOR

Fuxe Santa Claus que aí vén o noso Apalpador!
A asociación A Gentalha do Pichel recupera unha figura autóctona propia do Nadal que representa un vello xigante que lle trae castañas á rapazada.




Moito antes de que o Papá Noel ou Santa Claus viñese importado dende outras latitudes, en Galiza tamén había unha figura mítica propia do Nadal: O Apalpador. Mais nestes tempos de présa e consumo, o persoeiro autóctono ficou no esquecemento. Un ano máis dende a asociación A Gentalha do Pichel (Compostela) están a difundir a súa figura.O Apalpador é un vello xigante, de oficio carboeiro, que vive nas devesa das altas montañas. Na noite de Nadal baixaba ás aldeas para achegarse aos nenos e ás nenas que durmían. Caladiñamente, apalpáballes as barrigas para ver se os pícaros estaban ben alimentados. Logo de desexarlle que no ano vindeiro non pasasen máis fame, marchaba deixándolles unha boa presada de castañas quentes.A tradición, recollida por José André Lôpez Goncález nas comarcas do Courel e do Cebreiro, reflicte a conexión desta figura con outras semellantes como o Olentzero, o Pai Inverno ou o propio Papá Noel. Algín cren que se trata dun costume de orixe pre-cristián que no seu momento debeu estar espallado por todo o país e que foi desaparecendo progresivamente.Dende A Gentalha do Pichel animan a que se reintroduza esta figura para popularizala entre os máis pícaros

A NOSA HORA

En Burela, as uvas pola nosa hora!"

O grupo armado burelao responsábel do apagamento do 96, que deixou a vila mariñá unha hora por baixo, volve actuar esta Noite Vella. Unha das súas novas reivindicacións: a festa.

En Burela, cando estaban a piques de tomar as uvas o 31 de decembro de 1996, fóiselles a luz. O concello enteiro quedou a escuras, e o paso de ano aprazouse xusto unha hora. Dende aquela, os burelaos e as burelás van unha hora por detrás do resto do mundo, mais até o de agora non se sabía da causa daquel estraño corte da luz de hai 12 anos.Mais a pasada semana, un grupo armado burelao, que se fai chamar ORA-NH (Organizaçom Revolucionária Armada pola Nossa Hora), pendurou un vídeo na rede inculpándose daquel apagamento de Fin de Ano do 96, que causaron, segundo contan, colocando varios artefactos explosivos nas fontes de subministro eléctrico do concello.Festa por unha hora menosSaíndo da clandestinidade e explicando todas as súas artes, tres membros da ORA-NH, sen se dar a coñecer ou identificar de ningún xeito, revelan que xa renunciaron ás súas actividades delitivas, pero que van seguir reivindicando, por outros vieiros, que o seu país, Burela, siga funcionando unha hora por baixo do "imperio pequeno" -O Estado Español, sen contar coas Illas Canarias, que xa teñen unha hora menos. Para isto organizan unha festa nun pub do seu país, no que se ha celebrar, segundo contan, "a pasaxe do ano pola nosa hora lexítima". Animan ao pobo burelao a seguir as súas 'recomendacións' en canto ao seu fuso horario, xa que, no caso de non facelo, ameazan: "Se non pasamos de ano con festa, será con cloratita!".Poden ler aquí o comunicado completo da ORA-NH, ao que xa se adheriron diversas organizacións de Galiza, onde sinalan que "a comarca da Mariña vai camiño de se converter no santuario do movemento subversivo-esmorgueiro (reconstituído)".

BOAS IDEAS

¿QUE VÓS PARECEN AS SEGUINTES INICIATIVAS? ¿CREDES QUE SERÍAN FACTIBLES NOS VOSOS CONCELLOS?

1)Unha localidade granadina sustitue o alumeado navideño por adornos reciclados

Pasear polas rúas da localidade granadina de Peligros ofrecerá este nadal unha paisaxe pouco habitual para estas datas. O concello decidiu sustituir o tradicional alumeado navideño por adornos feitos con materiais reciclados. O taier municipal de Arte con Material de Desfeito de Peligros foi o encargado de deseñar e elaborar esta decoración. O proxecto para faguer estos adornos arrincou en Xuño coa idea de levar acabo un traballo colectivo no que participase todo o pobo

2)¿Luces de Nadal ou emprego?

É a elección que que teñen que faguer os habitantes da localidade granadina de Jun a través de Internet: ¿Bo nadal en neón con parados? ou ¿ oscuridade nas rúas con máis traballo?.O concello dispón dun presuposto de 15.000 euros, pero é necesario elexir en que se invirte.
Os veciños de Jun teñen claro donde vai a parar o peto. Pois o esprito do nadal brila con intensidade, anque sexa sen luz.

FRAGADAS

Falaba de galegos, cataláns, vascos ou españois?, pregúntanlle a Fraga
A Touriño sóanlle "fortes" as declaracións e o BNG pídelle ao PP que lle retiren a acta de senador. Goberno vasco e partidos cataláns tamén o critican.

Fraga quere "ponderar" o peso político dos nacionalistas "pendurándoos de algures"
O ex presidente da Xunta, fundador do PP e senador por Galiza, Manuel Fraga Iribarne, afirmaba esta quinta feira pola mañá, ao ser preguntado pola posibilidade de limitar o peso dos partidos nacionalistas na política estatal, que había que ponderalo "pendurándoos dalgún sitio". As reaccións non se fixeron esperar.
Presidente do Goberno:
"Soan fortes" O presidente do Goberno, Emilio Pérez Touriño, considerou que as declaracións "soan fortes". Á súa saída do Consello desta semana, dixo que "o que axuda a segregar e é sectario, non é boa contribución". Ademais, defendeu que "a pluralidade política" é un "valor" recollido na constitución española que "debe ser respectado e garantido". "Hai que facer un esforzo pola convivencia e non pola división", razoou Touriño
BNG:
"Mesma contundencia que con Tardà" Pola súa banda, o voceiro do BNG no parlamento español, Francisco Jorquera, reclamou "unha reprobación unánime" dos populares ás palabras de Fraga, e "mesmo" a entrega "da acta de senador". Ao respecto de se debería desculpar, manifestou que "se tivese un pouco de sentido común, pediría perdón", mais asegurou que "o BNG non llo vai pedir". "Non ofende quen quere, senón quen pode", engadiu Jorquera, que dixo que vería con "preocupación" que o PP "non reaccione coa mesma contundencia" ante estas palabras ca cando o fixo coas "desafortunadas" do deputado de ERC Joan Tardà.
ERC recorda o caso do presidente da FEMP Precisamente, o voceiro desta formación, Joan Ridao, cualificou de "antidemocráticas" as declaracións de Fraga, e esixiu ao PP que pida a súa dimisión como fixo co presidente da Federación Española de Municipios e Provincias, Pedro Castro, por unhas declaracións en que descualificaba os votantes da dereita.
CiU:
"O PP gobernou cos nacionalistas" Tamén en Cataluña, o presidente de CiU, Artur Mas, criticou o ex presidente da Xunta, e recordoulle que o seu partido gobernou no Estado co apoio de nacionalistas vascos e cataláns. "Se non fose polo sentido de Estado dos nacionalistas vascos, cataláns, etcétera, moitas das cousas que se fixeron no Estado Español non se poderían ter feito", dixo. Mas recoñeceu que as palabras de Fraga non se deberían interpretar literalmente porque significarían "unha especie de reinstauración da pena de morte, só dirixida aos nacionalistas porque deben de ter un pecado orixinal, que é sentirse cataláns, ou vascos ou galegos".

"Nacionalistas galegos, cataláns, vascos ou españois?" Tamén dende as institución, concretamente dende o goberno de Euskadi, houbo réplica ao senador. A súa vicepresidenta, Idoia Zenarrutzabeitia (PNV), sinalou que as propias manifestacións o "descualifican", e preguntoulle se se refire a nacionalistas galegos, cataláns, vascos ou españois.

BOAS

Levo dende as 10 da mañán atrapado neste xigante de cemento chamado hospital e a verdade é que hoxe se está a portar bastante ben.Polo tanto como dispuxen dalgún tempo libre carguei no blog algunhas das fotos dunha viaxe que afrontei cargado de prexuizos pero que me sorprendeu gratamente.agardo que vos gusten.
saudos dende compostela

Seis anos sen González-Millán

En novembro de 2002 o profesor gorvense faleceu nun accidente de tráfico en Nova York.

Nestes tempos nos que se fala tanto de 'internacionalización' cómpre lembrar a Xoán González-Millán, un dos principais dinamizadores da cultura galega nas universidades estranxeiras. Gran difusor da literatura galega no mundo e importador das correntes máis modernas do estudio da literatura, foi autor de Communication littéraire et Culture en Galice (con Antón Figueroa) e de diversos artigos sobre o papel da literatura na conformación das nacionalidades. Millán foi tamén presidente da Asociación Internacional de Estudios Galegos. Hai seis anos el e a súa dona, Esperanza Canedo, morreron nun accidente de tráfico en Nova York, onde el era profesor universitario. Foi tamén o mes do Prestige.A súa perda foi causa dun profundo pesar no mundo académico galego e nos centros universitarios de cultura galega no exterior.

En 2002 Vieiros publicou unha serie de artigos escritos por algúns dos seus compañeiros e amigos, como Carmén Millán, Francisco Fernández Rei, Silvia Bermúdez, Camiño Noia, Xosé María Dobarro, Gabriel Rei-Doval, Craig Patterson ou Kathleen N. March. Recollémolos de novo agora. Tamén achegamos un artigo do propio González-Millán, titulado Lexicografía e nación literaria.O profesor Arturo Casas lembra e reivindica a González-Millán no seu blog, e xa hai uns días falaba del ao salientar a importancia de "atender os lugares nos que a academia exterior foi quen de crear polos de actividade galeguista e de promoción do coñecemento e a investigación no ámbito dos Estudos Galegos. Algo que tan ben soubo facer, con vigor colaborativo e sempre cordial, un home insubstituíbel, Xoán González-Millán".

"Xoán, fuches un faro do galeguismo para nós alá en América. Non deixabas nunca de inspirarnos e de animarnos cos teus numerosos proxectos, e a túa lembranza seguirá resplandecendo coa brillantez que te caracterizou sempre. Cando pensemos en Nova York, cando baixemos pola Fifth Avenue, cando pensemos en Galicia e no Grove, sempre, sempre pensaremos en ti e na túa chama inmorredoira e afectiva".Amigo Xoán (Craig Patterson)

Unha granxa escola prohíbelle falar galego aos seus traballadores

A Mesa pola Normalización Lingüística insta á Inspección de Traballo a actuar ante o que consideran unha grave discriminación.

"O idioma empregado no traballo será o castelán, agás excepcións que serán previamente comunicadas". Así reza a última das normas dun documento que se lle entrega a todos os traballadores ao incorporarse á granxa escola "El Kiriko" de Fornelos de Montes (Pontevedra). Esta obriga dirixida expresamente ao "persoal educativo" atópase xunto doutras como "respectar o traballo dos demais", "cumprir os horarios" ou "deixar o material de traballo en orde".A Mesa pola Normalización (MNL) denuncia esta "discriminación lingüística" e asegura que o escrito está dentro dunha "liña de actuación hostil contra o galego por parte da empresa". Así, xa adiantou que procederá a denunciar o caso ante a Inspección de Traballo. Ademais, sostén que varias administracións públicas tanto de ámbito galego como da comarca de Vigo contrataron servizos con esta organización, polo que tamén se dirixirá a estes organismos para que exixan o cesamento destas discriminacións.

Non é un caso illado:
O presidente da MNL lembra outros casos similares no eido do traballo que xa foron denunciados, como o dun traballador que non foi seleccionado nunha entrevista por falar galego ("e se se che escapa algo en galego?", dixéronlle), ou o da empregada de Carrefour da Coruña á que o encargado lle recriminou o seu idioma ("Burra, non fales linguas menores"). Neste caso da granxa escola de Fornelos, a situación ten, se cabe, máis derivacións, xa que os traballadores están en contacto diario con nenos e, segundo a súa web, adícanse a ampliar o seu coñecemento, neste caso, do medio rural, para conseguir o enriquecemento persoal dos pequenos.
A Mesa tivo coñecemento desta situación a través da Liña do Galego, un servizo que presta asesoramento aos cidadáns que ven vulnerados os seus dereitos lingüísticos. O seu presidente, Carlos Callón, pediu "aos que "supostamente defenden o bilingüismo e a igualdade entre as linguas" que actúen ante este tipo de casos.

Desde Galiza e "on the world": primeiro tradutor galego-inglés

O prototipo, baseado no motor Opentrad, está xa de balde a disposición dos internautas.


A empresa Imaxin Software presentou este mércores no Club Internacional de Prensa o primeiro tradutor inglés-galego/galego-inglés que, ademais, é de código aberto. O servizo atópase aínda en fase de prototipo, aínda que os seus responsábeis aseguran que seguirá a mellorar rapidamente. Está baseado, ademais, no motor Opentrad.O proxecto foi financiado pola Consellaría de Innovación e Industria e contou coa colaboración das universidades de Vigo e Santiago de Compostela. Segundo explicou o director de márketing de Imaxin, Diego Vázquez, dispoñer dunha ferramenta deste tipo é de vital importancia para o desenvolvemento do país, que comparou co das infraestruturas de transporte. Afirmou que fai accesíbel a información escrita en inglés, que xa se converteu en lingua franca, e ao mesmo tempo pon os contidos en galego ao dispor do resto do mundo.O responsábel do proxecto, José Ramom Pichel, explicou que, dado o afastamento que existe entre o galego e o inglés, é máis complicado conseguir programar un tradutor automático que ofreza resultados á altura dos tradutores galego-castelán, por exemplo. Porén, dixo que o prototipo, ao quedar liberado para a súa modificación e desenvolvemento pola comunidade, por ser de código aberto, irá mellorando constantemente.Ademais, aínda que as traducións non son perfectas -algo que nunca conseguen os tradutores automáticos-, si permiten a intelixibilidade dos contidos para persoas que non falen a lingua da que proceden.O desenvolvemento do tradutor levou entre seis meses e un ano e, segundo os seus autores, aspira a poñerse á altura doutras ferramentas privativas semellantes que levan unha década no mercado, como o Systran, que usa comercialmente Google, por exemplo.O tradutor poderase probar no enderezo http://opentrad.imaxin.com/

U

Adolfo Domínguez concentrará as súas instalacións nunha parcela dun millón de metros cadrados en Ourense

A empresa téxtil ourensá Adolfo Domínguez, S.A. concentrará, nun prazo de dez anos, todas as súas instalacións nunha parcela do parque industrial ourensán de Val dá Rabeda que ocupará un millón de metros cadrados. O empresario, que presentou onte o proxecto en Santiago xunto ao vicepresidente da Xunta e a conselleira de Vivenda, asegurou que pretende seguir na urbanización dese terreo en Val dá Rabeda «ou que Quintana e vos seus sucesores fixeron en Allariz».
Domínguez quixo desvincular esa apreciación da súa ideoloxía: «Teño credibilidade porque non creo ter unha enorme fama de nacionalista, pero ou tratamento do medio feito en Allariz é modélico, e ou Val dá Rabeda continúa esta tradición de Allariz. Pois eu quero seguir este modelo», sinalou. O empresario, que insistiu en que a actuación «vai ser modélica» e que non tallará unha soa árbore na zona, revelou que levaba doce anos negociando para facela posible. Aproveitou a ocasión para facer o seu propio diagnóstico da crise. Admitiu que «agardaba unha desaceleración», pero non tan intensa, de tanto calado e con tantos problemas de liquidez.
En presenza do autor do concepto «engúrraa é bela», Quintana animouse a acuñar unha nova fórmula para tratar de converter a crise nunha oportunidade, e referiuse ao proxecto de Domínguez en Val dá Rabeda como exemplo de «economía con raíces». «Neste tempo non que tanto se fala de deslocalización, creo que se pode estar non mundo, pero con raíces na terra», argüiu. Quintana destacou que a instalación do empresario ourensán nese parque industrial servirá de «forza tractora» para o asentamento de novas empresas nos tres millóns de metros cadrados restantes.
A conselleira Teresa Táboas explicou a dimensión do proxecto de Domínguez, que copará todo o chan reservado para o campus industrial, cunha superficie de 1.080.009 metros cadrados, dos que 350.000 serán espazos verdes. Apuntou que o investimento privado superará os 20 millóns de euros e permitirá crear 160 empregos

A débeda pendente con Jenaro Marinhas

O dramaturgo, figura clave no teatro galego do século XX, foi apartado do centro do sistema pola súa militancia política e lingüística.

Modernidade, humildade, honestidade. Estas tres palabras poden servirnos para comezar a explicar quen foi Jenaro Marinhas del Valle, figura clave no teatro galego do século XX, e malia a todo, descoñecido pola maioría da poboación, e conscientemente ignorado polas institucións durante anos, desprazado á periferia da cultura galega, un esquecemento que, denuncian os seus defensores, continúa na actualidade.Durante todo o mes de novembro celébranse na Coruña unha serie de conferencias, debates e homenaxes co gallo do centenario do nacemento do autor, o 25 de novembro de 1908. Os actos, organizados pola concellaria de Cultura, a Universidade e a Asociación Socio-Pedagóxica Galega, comezaron o día 11, cunha mesa redonda e senllos relatorios a cargo de Henrique Rabunhal e Lino Braxe. O venres 21 a Casa Museo de Casares Quiroga acollerá a segunda das xornadas de estudo sobre Marinhas, na que se analizará 'O feminino e o protesto na obra de teatro Ramo Cativo' (Kathleen March e Tareixa Campo), se celebrará unha mesa redonda coa intervención de Laura Tato, Cilha Lourenço e Carlos Viscainho e se representará, xa no Teatro Rosalía, a obra A Velada.Pola súa banda, a Associaçom Galega da Língua (AGAL) organizará un congreso sobre a figura e a obra de Marinhas os días 26, 27 e 28 de Febreiro de 2009. Así mesmo, publicará unha reedición de A Vida Escura e mais un volume no que se incluirá unha escola de textos que o autor escribiu na revista Agália.

Unha vida de compromiso:

Jenaro Marinhas contactou coa intelectualidade galeguista da Coruña sendo moi novo, a través das faladoiros aos que acudía o seu pai, relacionado co grupo da Cova Céltiga. Frecuentou así mesmo as Irmandades da Fala e en 1933 foi cofundador da Mocedade Galeguista da Coruña, da que chegou a ser secretario xeral. Despois da guerra participou nas primeiras reunións de galeguistas, xa dende 1943 e participou na fundación de Galaxia e de Grial. Foi en Grial onde publicou, ao longo da ditadura, as súas primeiras obras de teatro, como A Serpe, Pequena farsa dos amores desencontrados, Loucura e morte de Peregrino, Os Ausentes, O bosque, No palleiro ou Monifates. En 1965 A Revolta e outras farsas obtivo o premio Castelao de teatro galego convocado por O Galo.En 1978 ingresou na Real Academia Galega, cun discurso titulado A importancia do público na revelación teatral, publicado por O Castro en 1979, en opinión de Rabunhal "un dos textos teóricos máis importantes do teatro galego". Naquela altura Manuel Lourenzo e Pillado Mayor destacaban en O teatro galego que na produción teatral de Marinhas impoñíase "unha liña de esixencias que atinxe a situar as súas obras na revolta ideolóxica e estética do teatro contemporáneo". E un ano máis tarde salientaban que nos seus textos "bule unha preocupación humanística que ás veces se reviste de latexo existencial e ás veces de farsa simbólica, máis sempre dentro dun ton poético, quer de raíz esperpéntica, quer dun calculado estatismo verbal". En 1981 publicou Acurrados e en 1990 Ramo Cativo, outra das súas obras máis destacadas.En outubro de 1981 nace a Associaçom Galega da Língua, e Jenaro Marinhas foi escollido como Membro de Honra. En 1990, xusto despois da morte de Carvalho Calero, Marinhas renunciou ao seu posto na RAG: "Quebrado agora, bem dolorosamente para mim, esse fio que à Academia me prendia, deixo vacante um sitial que nunca ocupei gostoso e admito que sem merecimentos. Vou-me amigo dos amigos mas nom podo continuar companheiro polos caminhos que levades. Está certo que nom imos para a mesma romaria". Marinhas ocupou lugares de centralidade no campo literario galego durante o franquismo e os primeiros anos da restauración democrática. Porén, dende mediados dos oitenta e sobre todo dende que renunciou ao seu posto na Real Academia, foi desprazado a un lugar periférico.En 1998 a AS-PG e a Agrupación Cultural Alexandre Bóveda organizaron na Coruña unha homenaxe a Marinhas, que xa tiña evidentes problemas de saúde e finou un ano despois. No seu discurso Pilar García Negro afirmou: "Reclamamos para el o mérito de ser un dos máis modernos, renovadores e intelixentes autores do teatro galego contemporáneo, cunha obra escrita, por certo, en tempos ben duros e crueis para coa existéncia do próprio país (...) Moitas grácias por nos acompañar e nos alentar neste camiño que ti, e outros coma ti, comezastes. Procuraremos non desandarmos nunca, non defraudarmos tanta esperanza como a que este país merece".

Os motivos da súa exclusión:

Jenaro Marinhas deixou escrito que "os galegos nom devemos considerar o idioma português como algo que nom nos pertença em grandíssima parte desde que contribuímos à sua formaçom em igual medida os do Minho para Norte que os do Minho para Sul e isto deve ser motivo de orgulho nacional". E era perfectamente consciente de que por adoptar publicamente esta posición a súa valiosa obra ficaba condenada a unha certa 'periferia', ou ás veces quedaba directamente no esquecemento, por apatía, desleixo ou pura ignorancia: "nom se me oculta que aderir ao reintegracionismo contribui a encontrar-se com muitas portas fechadas, mas nom tenciono aldrabar a nengumha". Marinhas denunciaba con fervor que "a lusofobia revela umha imaturidade galeguista: o galego plenamente formado nom pode ver em Portugal e no português algo estranho, mas a prolongaçom de si mesmo: a Galiza botada a andar".Para Fernán-Vello, a militancia reintegracionista de Marinhas, o mesmo que o seu posicionamento político, nidiamente de esquerdas e nacionalista, é "fundamental" para entender o seu esquecemento. "Supón unha gravísima irresponsabilidade que sectores moi importantes da cultura galega lle desen as costas por ese motivo. O que me parece máis grave é que ese descoñecemento, esa desmemoria inaceptábel se manteña na cultura galega oficial. Segue a pasar o mesmo: non hai moito, falando con Miguel Martín, xerente do IGAEM e agora do Agadic, dicíame que non coñecía a Jenaro Marinhas, e que non tiña intención de publicar o seu teatro completo", denuncia o poeta e editor.

SAMAIN

Chega o outono e con él as castañas, as caveiras de melón, os calacús, as abóboras; chegan as augas e os tempos escuros, remata o verán e encétase o inverno, vaise a calor e vén o frío: acaban as romarías ao sol e inícianse os fiadeiros a carón do lume: son os tempos de Samaín.

Samaín, palabra gaélica, non significa máis que fin do verán, principio do inverno. Na antiga cultura céltica o tempo de Samaín, especialmente a noite do 31 de outubro ao 1 e novembro, era o período máis importante do ano. Eran datas claves para se reunir nos camposantos, comer o ritual e comunal porco de samaín e concelebrar as farradas festeiras dos guerreiros. Era a noite máis perigosa do ano: as portas do outromundo abríanse nesas horas e as ánimas eran quen de vir visitar este mundo e aos seus moradores: tantas veces para render contas inacabadas.
Para afastar dos seus castros as perigosas ánimas defuntas e errantes adoitaban poñer no alto das muradas, ou encastradas nas paredes, as caveiras iluminadas dos inimigos mortos en campaña. De aquí, dos ritos e crenzas célticas ao redor da caveira, vén a tradición europea de facer caliveras na cortiza dos melóns, ou cabazos, ou calabazotes. Tradición que, grazas ás investigacións do profesor galego Lopez Loureiro, sabemos que se estende por toda a antiga xeografía céltica europea e concretamente para o caso de España, por todas as zonas con presencia do elemento céltico ben documentado. En Galiza atopámola en toda a súa xeografía, non faltando esta tradición en ningunha das súas bisbarras e aportando un folclore similar aínda que dándolles nomes diferentes: calacús polas Rías Baixas, caveiras de melón en Cedeira, calabazotes en Ortigueira, colondros en Ourense...etc.

O Samaín é o antecedente europeo do Halloween americano. Tradición de orixe europeo foi levada polos emigrantes a terras americanas e de alí transmutouse nun carnaval outonal.
É unha tradición aínda hoxe presente en numerosas pedanías rurais das comunidades do norte e centro da Península Ibérica: Galiza, Asturias, Aragón, Cantabria, Castela-León, Madrid, Cuenca, Guadalajara..etc.

SABIAS QUE???

... dende hai xa dezasete anos na vila de Cedeira celébrase a Festa de Samaín?
... en Chubut, Arxentina, as comunidades galesas e galegas celebran conxuntamente esta tradición ?
... ao día de hoxe varias localidades francesas están a iniciar tamén as súas Festas de Samaín, para contrapoñelas ao Halloween?
... certas comunidades progresistas de EEUU están celebrando estas datas co nome de Samaín e non Halloween?
... fomos nós, os galegos, os primeiros europeos que erguemos a idea de Samaín para facerlle fronte á alienante moda do Halloween?

BILINGUE

FOUCELLAS

Benigno Andrade, 1908 - 'O Foucellas', 1952
Hai un século nacía na parroquia das Foucellas Benigno Andrade García; 44 anos despois executaban na Coruña 'O Foucellas'.

Benigno Andrade García, O Foucellas, é o máis lendario e popular dos guerrilleiros antifranquistas. Naceu o 22 de outubro de 1908 na aldea das Foucellas, parroquia de Cabrui (Concello de Mesía), e morreu executado a garrote vil o 7 de agosto de 1952 na Coruña.

Aínda que o franquismo o acosou sen acougo, a súa astucia permitiulle fuxir das forzas represivas e converterse nun heroe silencioso do pobo. Tal foi así que o nome de Foucellas chegou a ser sinónimo de guerrilleiro en case todo o país.

1908, 22 de outubro: Nace nas Foucellas, parroquia de Cabrui (Mesía), Benigno Andrade. Traballa no campo, nunha leitaría e nas minas de carbón de Fabero (O Bierzo).

1930-36: Participa na fundación da célula comunista de Curtis, xunto co doutor Manuel Calvelo López, a muller deste, Isabel Ríos Lazcano, e a súa propia esposa, María Pérez Mellid.

1936: A Fronte Popular gaña as eleccións do 16 de febreiro. Andrade, afiliado á CNT, traballa nunha serraría no momento en que se produce o alzamento militar en Galiza, o 20 de xullo. Forma parte dunha columna que sae dende Curtis cara á Coruña en apoio das forzas leais á República, mais cando chegan a cidade xa está tomada polos sublevados. Regresa a Curtis e bótase ao monte para salvar a vida da represión que xa exercían os falanxistas e demais fascistas. Entre outros, mandaran fusilar a Calvelo no cárcere de Compostela.

1941: A Garda Civil toma consciencia da actividade guerrilleira do Foucellas. Sitúao á fronte dun grupo da Resistencia que operaba na zona de Arzúa e Sobrado dos Monxes. No tempo que leva fuxido sobrevive grazas á axuda do pobo, e noutros casos con atracos de subsistencia.

1943: O Partido Comunista lidera o proceso de subministro de armas aos fuxidos no monte. O Foucellas entra na IV Agrupación Guerrilleira de Galiza, convidado polo guerrilleiro Manuel Ponte Pedreira.

1944, finais de ano: IV Congreso de Federacións de Guerrillas. O PC faise co control da organización da loita guerrilleira en Galiza. Antón Seoane (xefe militar) e Xosé Gómez Gayoso (secretario xeral) regresan de Arxentina e Cuba, respectivamente, e toman o mando.

1945, febreiro: O Foucellas mata o cabo da Garda Civil de Curtis. Días despois férese involuntariamente coa arma que levaba no seu cabalo. A Garda Civil detén e interroga numerosas persoas, entre estas a súa muller, María Pérez, á que lle ofrecen cartos en troques de delatalo. Os seus compañeiros trasládano ao sanatorio San Nicolás da Coruña, onde o operan baixo o nome falso de Juan Fernández.

1945-1946: Pasa varios meses recuperándose nunha casa do barrio de Monelos. Asiste en varias ocasións ao estadio de Riazor, disfrazado de crego, para ver xogar ao Deportivo, do que era un gran seareiro, especialmente do porteiro Xoán Acuña.

1947, xaneiro: O Foucellas reincorpórase á loita armada. As discrepancias con Gómez Gayoso e Seoane -que non gustan do seu carácter anárquico- fan que mude a súa zona de actuación.

1947, abril: Matan o guerrilleiro Manuel Ponte, un dos máis activos do país. Como consecuencia, O Foucellas marcha destinado a bisbarras máis meridionais (Lalín, Caldas, Arousa) á fronte do Destacamento Manolito Bello da V Agrupación.

1948: O PCE (Santiago Carrillo e Dolores Ibárruri, A Pasionaria) e Stalin negocian a rendición das guerrillas. Comezan os malos tempos para a Resistencia en Galiza, xusto cando esta semellaba estar máis forte.

1948, 6 de novembro: Morren executados na Coruña Seoane e Gómez Gayoso.

1948-1951: A actividade guerrilleira do Foucellas diminúe a medida que van caendo os seus compañeiros de loita. No entanto, para as autoridades franquistas a súa captura convertérase en algo obsesivo, prometéndolles aos delatores cartos, propiedades e mesmo pasaxes para viaxar a América.

1952, 9 de marzo: A Garda Civil detén O Foucellas na Costa da Regueira (Oza dos Ríos), onde permanecía agochado nunha cova-refuxio, cando se ía asear ao río Mendo; estábase a preparar para ir de festa. Un dos disparos impáctalle nunha perna.

1952, 26 de xuño: Xúlgano en consello de guerra na Agrupación da Sanidade Militar da Coruña.

1952, 7 de agosto: Execútano a garrote vil no cárcere da Coruña. Os seus restos mortais repousan no cemiterio de San Amaro da cidade, nunha foxa común.

SOS COUREL

SOS Courel desafía a Fiscalía a investigar as agresións ao patrimonio na zona
Despois de que o fiscal xefe do TSXG indicase que a cidadanía fai poucas denuncias sobre atentados ao patrimonio, o colectivo envíalle unha peneira das que eles mesmos realizaron.

De xeito concreto, a plataforma SOS Courel destaca o caso da canteira da Campa, activa aínda sen sequera licenza municipal, recordando que lle afecta a unha superficie de máis de 300 mil metros cadrados en terreos que teñen recoñecida a súa protección medioambiental especial. Lémbranlle á fiscalía do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) que o Courel "no seu conxunto pertence ao Patrimonio Cultural" desde a protección estabelecida hai case vinte anos. Sinalan ao fío que malia que a orde de peche desta canteira foi confirmada polo TSXG, a Xunta "non só non cumpriu a súa propia orde, senón que lle deu autorización autonómica en xullo de 2007". As obras nunha vía a pé da devesa da Rogueira que destruíron un camiño milenario, unha fundición romana e o circo do glaciar do Céramo ou o impacto de pistas e corta-lumes en mámoas, castros, covas e camiños tradicionais no contorno de lugares como Froxán e Seceda, son outras denuncias que aparecen na escolma que SOS Courel lle vai enviar ao fiscal. Estragos dos que acusan a diversos departamentos do Goberno, e sobre as que desafían a fiscalía a prestarlle a súa atención. O pronunciamento da plataforma chega despois de que o fiscal xefe, Carlos Varela, explicase esta semana que bota en falta que se produzan máis demandas xudiciais sobre delitos ao patrimonio e recomendase concienciar a asociacións e administracións. A maiores SOS Courel advirte da existencia de "atentados perpetrados para intimidar" a membros do colectivo.

REPUBLICA GALEGA

Indentifíquese co DNI da República Galega
O colectivo Espazo Aberto-Mocidade, integrado en Galiza Nova, pon en marcha unha campaña a prol dun documento identificativo propio.
“A edición deste documento pretende ser un exercicio de reafirmación da nosa entidade galega”, así explican dende o colectivo Espazo Aberto-Mocidade a campaña que queren poñer en marcha por todo o país baixo o lema de “Identifícate. Eu son cidadán/a da República Galega”.

A organización integrada en Galiza Nova sinala que “a diferenza doutro tipo de identidades excluíntes, pechadas e resignadas, recollemos as verbas de Castelao, nas que cualificaba a Galiza como unha célula de universalidade”.Se queres ter máis información sobre esta iniciativa.

Ramón suarez picallo

Repatrian os restos de Ramón Suárez Picallo
Unha delegación institucional viaxa esta semana a Bos Aires para xestionar o cumprimento do desexo do galeguista, que en diante descansará no cemiterio de Fiunchedo, na súa Sada natal.


O Alcalde de Sada e o Secretario Xeral de Relacións Institucionais da Vicepresidencia chegarán este mércores a Bos Aires nunha viaxe que ten como propósito a repatriación a Galiza dos restos mortais de Ramón Suárez Picallo.

Segundo pedira en vida, o deputado galeguista Ramón Suárez Picallo descansará no cemiterio de Fiunchedo, na súa Sada natal, cando fagan corenta anos do seu pasamento o vindeiro martes, día 14 de outubro. Para iso, o alcalde de Sada, o nacionalista Abel López Soto, e o secretario Xeral de Relacións Institucionais da Vicepresidencia, Xoán Antón Pérez Lema, chegan este mércores a Bos Aires, para repatriar os restos mortais do avogado e xornalista galego falecido no Centro Galego de Bos Aires no ano 1964 e soterrado no cemiterio porteño da Chacarita.

A volta dos restos de Suárez Picallo será o acto central do ‘Ano dos Irmáns Suárez Picallo’, organizado polo municipio e co que colabora a Vicepresidencia. Terá lugar na mesma data do seu pasamento pero corenta anos despois e para conmemorala, o Concello de Sada organizará unha homenaxe funeraria ao maior dos Irmáns Suárez Picallo no cemiterio municipal do Fiunchedo. Posteriormente, tamén no camposanto, visitarase a tumba do seu irmán Xoán Antón, asasinado no ano 1936.

Os restos funerarios de Ramón Suárez Picallo descansan desde hai máis de catro décadas no cemiterio bonaerense da Chacarita. Ata alí chegará a comitiva de funcionarios galegos xunto cos representantes da colectividade galega en Bos Aires que tamén organizou un feixe de actividades para despedir ao amigo e ao protagonista da súa vida social e política.

Na mañá do venres, e ao son dunha gaita, terá lugar a retirada do ataúde no Panteón de Galegos Ilustres do camposanto da Chacarita onde levan catro décadas os restos do deputado galeguista e fundador do Consello de Galiza.

Entre os días 11 e 14 de outubro o Centro Español de Sada e Contornos, a Federación de Sociedades Galegas e o Centro Galicia (a institución que hoxe integra o daquela Centro Lucense onde Suárez Picallo traballou arreo) organizarán homenaxes en memoria do galeguista e para despedilo desta cidade na que pasou tantos anos.

Quen é o perseguido

Unha imprenta coruñesa cobraba un sobreprezo por imprimir en galego
Esta é unha das case 200 queixas recollidas na cidade da Coruña polo programa Liña do Galego, nos 10 meses que leva funcionando.


A Liña do Galego botou a andar a finais do ano pasado, como resultado dunha iniciativa da Mesa Pola Normalización Lingüística. A finalidade deste proxecto é ofrecer asesoramento e apoio ante aqueles casos nos que sexan vulnerados os dereitos que, por lei, se lle recoñecen ao noso idioma. A Mesa e a Concellaría de Educación de Coruña ofreceron unha rolda de prensa conxunta para facer balance dos resultados recollidos na cidade, onde se rexistraron 181 queixas, 25 consultas e nove chamadas de parabéns. De entre as 181 queixas chaman a atención a da imprenta Porvén, que engadía un sobreprezo aos traballos impresos en galego. Á Liña do Galego chegaron dúas queixas de particulares que encargaron a impresión de textos en galego que chegaban á empresa preparados para plasmarse no papel. Tratábase dun recordatorio da primeira comuñón e unha invitación de voda. En base a estas queixas A Mesa pediu á empresa que suprimira o sobreprezo e esta rematou por acceder. Outro caso é o dun xefe de sección do Carrefour, quen respondeu a unha empregada que falaba en galego coa seguinte frase: "Burra, no me hables en lenguas menores". No que se refire á súa división por sectores, o Concello da Coruña rexistrou 109 queixas, a delegación da administración galega seis e o ensino 28. As queixas referidas ás institucións públicas son maioría, e só 19 chegan de empresas privadas.Ao falar das 25 consultas recibidas, o presidente da Mesa, Carlos Callón, afirmou que "algunhas das consultas foron de persoas que queren dar a coñecer casos de discriminación mais que non se atreven a dar o paso de presentar unha queixa pola especial vulnerabilidade das súas situacións". Callón valorou de forma positiva o funcionamento da Liña do Galego, que definiu como unha iniciativa "útil e innovadora".A concelleira de Normalización Lingüística da cidade, Ermitas Valencia, afirmou que este proxecto constitúe un termómetro para eles, permitíndolles avaliar o funcionamento da propia Concellaría.

En Galego

Unha concursante que cantou en galego na televisión francesa, nova musa de Sei o que nos figestes... nos últimos 525 anos .

O seu blog actualízase para facer un seguimento dos famosos do país. Desta volta, lémbrase a figura de Eva Freire, a xa ex-concursante do reality show Gran Hermano, natural de Vimianzo e que contestou cun orgulloso "Grazas" cando lle dixeron que case non tiña acento galego.Ao contrario, Sei o que... reivindica a figura de Ana Palomo, filla de emigrantes en Bruxelas que participou no concurso da canle privada francesa TF1 Star Academy 8 cantando en galego. Así, iniciou unha campaña de petición de apoios ao Parlamento, para que aprobe unha moción de apoio a Ana, e mais a Xosé Manuel Piñeiro, para que faga un seguimento diario da súa traxectoria no concurso.Outra das actualizacións é un vídeo de Paquirrín convidando a asistir á Festa Española que se desenvolverá o 11 de outubro no centro social a Gentalha do Pichel, en Compostela. Por último, engadiuse esta quinta feira un fondo de escritorio alusivo á Doma e Castración do reino de Galiza inspirado na campaña publicitaria dunha coñecida marca de moda.

Tendes o video nesta dirección:www.seioque.com

Unha nación unha selección

Galiza na final do mundial de futbito feminino
Galiza xogará a final do Primeiro Campionato Mundial de Futbol Sala feminino que se ven disputando esta semana en Reus. Gañoulle no último partido da fase 5-4 a Colombia.

A reivindicación de seleccións deportivas propias ten xa unhas novas heroínas, nas mulleres que participaron esta semana no Campionato Mundial de Reus de Futbol Sala. Vitorias contundentes na fase previa, e unha mínima derrota ante Rusia, permitiulle chegar á final do campeonato, que hoxe se disputará en Reus.
O triunfo ante as colombianas foi complicado, porque despois de estar 3-1 no descanso produciuse unha remontada que levou á prórroga e os penalties.
Pola medalla de bronce pelexarán colombianas e rusas.

VERSUS

Xosé Crespo, alcalde de Lalín
‘O galeguismo do PP é ver con ollos galegos’

VERSUS

O galego, lingua prohibida no Parlamento Europeo:

O BNG denuncia que o PP segue a impedir que se poida falar no noso idioma nesta institución, cando si se pode empregar noutras administracións da U.E.


CANTA RAZÓN GARDAN AS VERBAS DO ALCALDE DE LALÍN .É UNHA VERDADEIRA MAGOA QUE ESQUECESE QUE O GALEGUISMO NON EXISTIRÍA SE SO EMPREGASEMOS A VISIÓN.

SANIDADE

O BNG cualifica como 'desoladora' a situación do galego na sanidade

O deputado do grupo parlamentar do BNG, Bieito Lobeira, cualificou hoxe a situación do galego na sanidade de 'desoladora' e asegurou que segue a haber moitos tabús e prexuízos por parte dos usuarios á hora de se dirixir a un facultativo no seu idioma.
Lobeira recoñeceu que se produciron avances no cumprimento do Plan de Normalización neste ámbito e que hai “actitudes honrosas” froito do “voluntarismo” dalgún dos profesionais pero advertiu que cómpre ir máis alá e traballar por medidas prácticas que garantan a relación de cercanía paciente-facultativo, fundamental para unha calidade digna dos servizos sanitarios.
O parlamentar lembrou que Galiza acolle moitos pacientes maiores de 65 anos e nesa franxa de idade o 91 por cento son só galegofalantes, pero seguen a sufrir o prexuízo de mudar de idioma cando teñen que se dirixir ao médico.
Ademais, o deputado recriminou ao Secretario Xeral do Sergas por non se expresar en galego no Parlamento, lembrando que é unha obriga do Plano de Normalización, do que o novo goberno fixo bandeira comprometéndose ao seu cumprimento durante a lexislatura, que os cargos públicos se expresen neste idioma no desenvolvemento das súas funcións.
Sanidade promete un 'esforzo'
Polas súa parte, a secretaria xeral da consellaría, Pilar Fernández, asegurou que trasladará a todos os departamentos que se faga un esforzo por empregar o galego e recoñeceu que a situación do idioma na Sanidade e o grao de cumprimento na mesma do Plano de Normalización é mellorábel.
Non obstante, asegurou que a vontade do seu departamento é firme para solventar esta situación, tanto no que atinxe a que haxa máis presenza nas diferentes actividades como á hora de garantir a defensa dos dereitos dos cidadáns

APAGA TELE 5

A canle de televisión Telecinco adheriuse hoxe ao 'Manifesto pola lingua común', que o pasado 23 de Xuño presentou un grupo de intelectuais en Madrid.A canle comparte as exixencias deste grupo de intelectuais, entre os que se encontran Mario Vargas Llosa, Fernando Savater ou Álvaro Pombo, que piden ao parlamento español que elabore unha normativa para fixar que o castelán sexa a lingua oficial de todo o territorio e a única 'que poida ser utilizada polos seus cidadáns'.Telecinco é a primeira televisión que se adheriu a este manifesto. Ademais, Telecinco dixo no informativo do mediodía, que pon a disposición do colectivo que leva esta iniciativa, a súa canle de televisión para dar apoio a este proxecto.Se eles se adhiren ao manifesto, nós desconectamos Telecinco.
Xuntos podemos!

ANALFABETO

Sergio González: "O galego é coma o asturiano. Non son idiomas. Eu creo que son dialectos"
Nunha entrevista publicada o domingo no xornal dependente do clube coruñés, o xogador, nacido en Hospitalet, métese no mar sen roupa de augas.

A conversa, publicada en tres páxinas e en cen preguntas, deu para moito. Política, matrimonio homosexual, cafe ou té..., pero a declaración máis rechamante do centrocampista do Deportivo chegou na pregunta 40. 'Cantos idiomas fala?', "Ben, só o castelán". 'O catalán tampouco?', "Si, pero o catalán é un dialecto, non é un idioma, igual que o galego. É coma o asturiano. Eu creo que son dialectos, non os considero idiomas".

Olimpicos

HUMILLACIÓN

Humillación no Pazo dos Deportes de Ourense:
Expulsado do Pazo dos Deportes de Ourense, durante o partido de baloncesto da selección española e a arxentina, "pola policía nacional española, simplemente por pendurar unha bandeira galega nunha varanda".
As forzas de in"seguridade" españolas (policía nacional) expulsan do palacio dos deportes de Ourense a unha persoa polo simple feito de colgar unha bandeira galega coa estrela vermella "Estreleira" no partido que xogou a selección española contra a arxentina o pasado sábado 26 de Xullo (un día despois do día de Galiza).

Esto faime lembrar aquel famoso partido da final da copa do rei Depor-real madrid(o centenariazo) o que acudin cuns cantos compañeiros.Aquel día non o esquecerei xamais pois tiven que deixar a miña bandeira nos despachos da policía nacional para poder entrar ó campo,sentinme humillado.Comprometéronse a voltarma,aínda hoxe estou esperando.
O mellor era ver entrar sen nengún tipo de represalia os ultras do real madrid,ben ataviados cas súas esvásticas e bandeiras falanxistas...En fin,cada quen que quite as súas propias conclusións

Comandante

Identifican os restos do Comandante Moreno :

Unha antropóloga forense da ARMH identificou os restos óseos atopados, esta primavera, nunha foxa na Fonsagrada.


Os restos de Xosé Moreno Torres, coñecido como o comandante Moreno, membro do Batallón Galicia, asasinado por pistoleiros falanxistas na Fonsagrada, en 1937, foron, finalmente identificados.

A Asociación pola Recuperación da Memoria Histórica (ARMH) enviou un comunicado no que revelan que a súa colaboradora, a antropóloga forense Roxana Ferllini, concluíu os seus labores de estudo dos restos óseos que, se sospeitaba, puidesen pertencer ao Comandante Moreno e que foron exhumados a pasada primavera na Fonsagrada.

Os testemuños orais dos dous homes que, sendo nenos, tiveron que inhumar o cadáver, xa sinalaban o lugar exacto e a posición na que fora soterrado Moreno: estaba el só, en posición perpendicular á estrada e separado, uns metros do resto do grupo, membros, todos eles, do Batallón Galicia. As pezas dentais de ouro (que aínda conservaba e que non eran demasiado habituais naquela época), a estatura, a idade e algunhas características físicas foron determinantes para que a antropóloga Ferllini (con experiencia en misións especiais da ONU en Ruanda e Cosova) determinase a identidade do Comandante.

O Batallón Galicia: memoria de loita :

En setembro de 1936 creouse e comezou a se adestrar militarmente un grupo antifascista na avanzada galega cara Asturias, o que sería coñecido como Batallón de Milicianos de Galicia. Na unidade alistáronse moitos galegos residentes na raia galego-asturiana ou que conseguiran chegar até alí antes do 18 de xullo de 1936.

O 9 de xaneiro de 1937 uníronse a eles vintetrés destacados militantes libertarios galegos que conseguiran chegar ao porto de Xixón tras saír do das Xubias, na Coruña, nunha lancha pesqueira a motor, á que eles mesmos chamaban "La Libertaria". Entre os fuxidos estaba Emilio Novas Naya, Odilo Masid Masid e Xosé Moreno Torres, quen, uns meses após a chegada á Fonsagrada ía ser nomeado comandante da unidade.

De panadeiro a Comandante:

Xosé Moreno Torres era, antes do levantamento fascista, panadeiro na Coruña e militante da CNT, nun tempo no que máis da metade dos traballadores da cidade herculina levaban no peto carnés do sindicato vermello e negro.

Cando comezou a Guerra Civil, Xosé Moreno Torres, destacado militante anarquista, comezou a traballar na organización da resistencia na Coruña. Cando Galiza foi caendo, Moreno fuxiu aos túneles do ferrocarril, agochado dos falanxistas que o buscaban para asasinalo. Despois chega a memoria da fuxida en "La Libertaria", a resistencia na fronte asturiana e castelá, e a retirada cara o norte, nos montes da Fonsagrada, no Alto do Acebo, onde os emboscaron (contan que ao Comandante e a un grupo de 16 homes).

Moreno levaba unha "guerreira de coiro", (das coñecidas como de aviador) e un reloxo do ouro que, anos despois cantaban as coplas, terminaron no armario e no pulso dalgún dos falanxistas que lle disparou, no Alto do Acebo. Hai disto máis de 70 anos. Hoxe sabemos onde estaba soterrado e quen era el.

Ao Comandante Moreno aínda lle queda familia en México. Cando comezaron as escavacións das foxas da Fonsagrada, en agosto de 2007, os familiares de Moreno viaxaron para acompañar os voluntarios da ARMH neste labor.

Moncho reboiras:33 anos sen ti

Xosé Ramón Reboiras Noia naceu o 19 de xaneiro de 1950 na parroquia de Imo, no Concello de Dodro, nunha familia labrega que como tantas na nosa Patria, tivo que trasladarse á cidade en percura de mellores condicións de vida.
En Vigo e mentras o pai traballaba embarcado, Moncho estudaba o bacherelato e atendía o bar que a súa familia puxera cos seus aforros, cun breve periodo de traballo na construción cando tiña 15 anos. Pouco a pouco vai sentindo no seu propio corpo a opresión nacional de Galiza: o baixo nível de vida do agro, a superexplotación, o conflito lingüístico… tomando conciencia do asoballamento colonial do noso povo.
Posteriormente matricúlase na Escola de Inxeñeria Industrial de Vigo, onde se titula con moi boa calificación. Xosé Ramón, que contaba con grandes simpatías no ambiente estudiantil pola súa seriedade profisional e o seu compañerismo, desempeña un papel moi activo nas reivindicacións do estudantado naqueles anos e na defensa da cultura e dos intereses do povo galego. Daquela é un dos fundadores da revista “Des…tornillo” que desempeñou un grande papel de concienciación; formando parte do grupo cultural “O Castro” que aborda –dentro das dificuldades daquel tempo- o problema nacional galego; e no ano 1969 ingresa como militante na UPG.
Rematada a carreira, é becado pola Escola para facer un traballo de especialización en “Asteleiros Barreras” – xeito de explotar aos recén titulados-, alí convive coas masas obreiras e ten ocasión de coñecer a explotación capitalista, situación que aproveita para estudar a fondo os mecanismos utilizados pola patronal (xefes, confidentes..), así como o xeito de combatilos. Neste tempo, 1972, ten lugar a Folga de Setembro e Moncho xoga nela un grande papel revolucionario, tanto de combate como de organizador.
Perdida a beca por esta causa e entregado de cheo á loita pola liberación da Galiza, traballa en “Alvarez” de Vigo, tendo que deixalo por razóns de saúde xa que ao estar operado de pleuresía o ambiente da fabrica éralle moi perxudicial. Trasladase entón a Ferrol onde traballa en “Astano” e posteriormente á Coruña entrando como obreiro na plantilla de “Intelsa”.
Moncho procede por este tempo, por encargo da UPG a organizar o Frente Cultural Galego. É en grande maneira o responsábel do que o Frente Cultural foi naquel entón e do importantísimo papel que desempeñou no panorama cultural de Galiza. Por primeira vez existiu unha coordenadora efectiva entre a maioría das Asociacións Culturais de Galiza e o voceiro do Frente Cultural.
Polas mesmas datas, anos 73 e 74 é un dos organizadores dos grupos sindicais –as reunións de traballadores- que orixinarian no ano 75 o Sindicato Obreiro Galego (SOG) logo integrado na Intersindical Nacional Galega e antecesor máis lonxano da actual Confederación Intersindical galega (CIG). E a alma do grupo da Coruña que arredor do voceiro “Xerme” desempeña naquel entón un papel fundamental no camiño cara un sindicalismo especificamente galego. O “Xerme”, dunha extraordinária calidade, crea un novo estilo dentro da prensa obreira en Galiza.
Tamén é Moncho, membro do Comité Central e do Comité Executivo da UPG, un dos artífices do que a UPG comenza a ser desde o 1972: unha organización proletaria que tendo como guía da sua acción o marxismo-lininismo, é o motor do movimento nacionalista galego. A expléndida realidade actual do nacionalismo é froito do traballo heróico destes anos. A súa morte tronza moi cedo a traxectoria militante deste dirixente pero o Partido, na súa realidade comunista e patriótica actual, é moi consciente até que ponto é debedor do traballo, do pensamento e da vida de Moncho.
Participou, dentro da liña política acordada pola UPG, nun grupo dedicado a dotar de infraestrutura loxística ao Partido, con accións propias da cladestinidade e frente a un estado fascista. Atopandose en Ferrol, onde se estaba organizando a UPG, a Brigada Político Social (BPS) estabelece na noite do 11 de agosto do 75 un control na zona de Canido. Ás 2 da mañán numerosos efectivos da BPS, acompañados de máis de 300 axentes da Policía Armada acordonaron o edificio onde se atopaba con 2 militantes máis que grazas á intervención de Reboiras –o único que estaba armado- lograron fuxir.
Reboiras logra zafarse da policía durante máis de duas horas, conquerindo finalmente esta darlle alcance no portal da rúa da Terra (onde se lle fai todos os anos unha homenaxe), disparandoo sen opción a outras saidas. A partir dese momento desatase un amplo operativo en toda Galiza coa detención de varios militantes nacionalistas e o exilio a Portugal (xa trunfara a Revolución dos Cravos en Abril do 74) dun nutrido grupo de membros da UPG

Amigo, camarada, estrela

vermella-azul-branca no mencer

prometedor da nosa patria,

heroe en tempo de traizón,

corrupción/covardía,

martelo,proletario,remo

con saibo a sal e iodo;

fouce labrega/vingadora;

espiral que vén dendes do

fondo do tempo para abrirse

en claridade e futuro.

Ti eres a pedra mestra

para re-edificar a a nosa casa.

Puideron segarche a vida,

¡ouh, Moncho, meu irmao!,

a – se – si – nar – te.

O que eles non puideron,

nin poderán endexamais,

é arrincar/esmagar a

semente que deixache

esparexida no corazón

do pobo,na vixiante

concencia colectiva e

que xa está a agromar en

patria-ceibe/socialista.

Esta é, ¡ouh, camarada,

amigo e irmao

inesquencíbel!

a túa vin-gan-za,

a nosa vinganza

i-ne-xo-rá-bel.

MANUEL MARÍA(«Poemas para construír unha Patria»,1977)

AGORA QUE O POSITIVO ESTÁ DE MODA

Arximiro Blanco, libreiro e ex ciclista
‘Vender bicis non é máis doado que vender libros’

É propietario da libraría Mendinho e foi ciclista profesional. Cando corría unha Vuelta a España mantivo unha polémica con Fraga e recriminoulle ao daquela residente que patrocinase equipos que non levaban galegos nas súas filas. Chámase Arximiro Blanco Costas.


Eu pensaba que cando un ciclista se retiraba montaba unha tenda de mountain bikes!
Pois mira por onde que eu montei unha libraría. Non sei se son cousas do destino ou se máis ben que sempre me tirou o libro.
Que terá que ver unha bici cun libro!
Moito e nada. O ciclismo ten moita plástica, épica e creación: coma un libro. Despois, como profesional, implica esforzo físico, mentres que un libreiro require esforzo intelectual.

Non me diga que non é máis doado de vender unha bici que un libro!
Tampouco corren bos tempos para o ciclismo. As vendas de bicicletas van parellas aos éxitos deportivos dos ciclistas galegos e españois. Supoño que agora venderanse máis, aínda que corren uns tempos nos que este deporte é moi atacado.

Nos últimos anos, o ciclismo está moi manchado de drogas.
Penso que non. É o deporte que máis controis contra o doping soporta. Hai actividades que non teñen ningún, mentres no ciclismo chegan a niveis de indecencia, como erguerte ás catro da mañá e facerche unha análise de sangue. Os medios de comunicación deberían reflexionar sobre os ataques ao ciclismo.Por sorte, o que vexo é que nas estradas hai moito público.

Vostede foi ciclista profesional, nunca se dopou?
Corrín 21 anos, desde os 7 aos 28. Sometéronme a moitos controis e nunca din positivo.

Sen ánimo de ofender, tampouco gañou ningún Tour.
Pero si algunhas carreiras profesionais.

A Pereiro recoñecéronllo un ano despois de gañalo.
Estas cuestións moitas veces acaban resolvéndose nos despachos. Custoulle moito pero supoño que a satisfacción de conseguilo compensa. Ademais, no seu foro interno, seguro que desde o primeiro día sentiuse o gañador.

A vostede tamén lle van as empresas complicadas, non acepta calquera rival. Fraga foi un deles.
Iso foi unha anécdota. Nunha Vuelta a España o diario El Mundo recolleu un titular meu que dicía: Galiza é o máis importante para min. Fraga mandoume unha carta agradecendo a miña galeguidade e eu respondinlle, cortesmente, con outra na que lle dicía que el era o culpábel de que eu estivese emigrado en Portugal nun equipo profesional, cando o Xacobeo estaba a patrocinar o equipo Kelme, que non levaba ningún galego. Naquela Vuelta só eramos dous galegos: Xesús Blanco Villar e máis eu.

E como ve este Tour?
Estou a seguilo por internet porque coincide coa Feira do Libro. É un Tour aberto. Destacaría a Carlos Sastre para figurar no podio. O vencedor? Non o sei. Hai que agardar polos Alpes.

Ou sexa, a Feira do Libro é un estorbo.
Non. Mais pertenzo á directiva da Federación Galega de Libreiros e á local de Vigo, e correspóndenos organizar o evento. Dá traballo, pero o libro ten que saír á rúa aínda que sexan dez días ao ano. Parece que a cidadanía ten reparos para entrar nas librarías.l

CAMIÑANDO

OS DOUS PASADOS FINS DE SEMÁN APROVEITEI O POUCO TEMPO DO QUE DISPUXEN,MOI O MEU PESAR,PARA PERCORRER CA MIÑA CÁMARA O TRAMO DE CAMIÑO FRANCÉS QUE TRANSCORRE POR TERRAS MELIDENSES.DEIXOVOS AS FOTOS ENRIBA.AGARDO QUE VOS GUSTEN.

EL CATALÁ,LLENGUA COMUNA

"El català, llengua comuna"
Os inmigrantes de Cataluña queren que se lles fale en catalán
Amplo apoio, até 23 asociacións representativas da inmigración asinan, para unha iniciativa que promociona o uso do catalán como instrumento de integración.

Nestes tempos de manifestos e de declaracións a prol dunha ou doutra lingua, en Cataluña véñense de pronunciar os inmigrantes. 23 asociacións de ecuatorianos, guineanos, senegaleses ou marroquís entre outros defenden a 'construción dunha sociedade xusta e cohesionada baseada na diversidade lingüística'. Ofrecen as súas linguas para enriquecer, e mesmo piden aos castelánparlantes que se dirixan a eles en catalán. Este manifesto, que se articula en dez artigos, reivindica o dereito dos inmigrantes a servirse do catalán como elemento de integración. Así, falan da importancia de utilizar a lingua propia do país de chegada, como xeito de recoñecemento mutuo e de non exclusión. Manifesto e vídeo Este articulado é o resultado de catro anos de traballo entre os colectivos que o veñen de asinar. Pero ademais, no marco da mesma iniciativa presentouse un vídeo da campaña, que é unha reportaxe dos actos celebrados na festa de Sant Jordi do 2008 en Barcelona por parte dos colectivos de inmigrantes e outras organizacións de apoio. O manifesto vén de ser presentado de xeito oficial nun acto que contou coa presenza e compromiso de políticos e representantes do mundo social catalán. Entre eles, estiveron o presidente do Parlament, Ernest Benach, o ex presidente da Generalitat, Jordi Pujol, o presidente de ERC, Joan Puigcercós, ou o dirixente de CIU, Francesc Homs. As organizacións asinantes son as que seguen: Asociación de Mulleres Ecuato-guineanas E'Waiso Ipola, Asociación de Profesionais Bolivianos en Barcelona (APBB), Associació Catalana de Residents Senegalesos, Associació d'Amics del Poble Marroquí (ITRAN), Associació d'Estudiants i Investigadors Xinesos de Catalunya, Associació de Dones Amazigues Tamettut, Associació de Tallers Afrocatalans (ATAC), Associació de Treballadors Pakistanesos, Associació de Treballadors Immigrants i Marroquins de Catalunya (ATIMCA), Centre Cultural Islàmic Camí de la Pau, Centro Boliviano-Catalán, Comunitat Palestina de Catalunya, Cornellà Sense Fronteres (membre del grup Agraw Amazic N Katalunya), El Mirador dels Immigrants, Els Altres Andalusos, Espazo Galego dos Països Catalans, Federació d'Associacions Americanes de Catalunya (FASAMCAT), Federació d'Entitats Bolivianes a Catalunya (Fedebol), Federación de Entidades Ecuatorianas en Catalunya (FEECAT), Llactacarú (Asociación de Inmigrantes Ecuatorianos en Catalunya para la Solidaridad y la Cooperación), Plataforma per la Llengua, Rede.cat y Veu Pròpia

SIXPAC

As fotos aéreas de toda Galiza na rede .

Política Territorial completará o traballo do Instituto Xeográfico Nacional para tomar ortofotografías dixitais de todo o territorio do país.
A iniciativa terá un custo de case medio millón de euros, 291.000 dos cales serán aportados polo Goberno galego e o resto polo Estado, segundo aprobou hoxe o Consello da Xunta.
O Instituto xa ten tomado fotografías aéreas de 1.333.360 hectáreas e agora a Xunta farase cargo de completar o traballo, co fin de que os contidos poidan ser aproveitados para actualizar o sistema de información xeográfica de parcelas agrícolas

SIGPAC É O NOME DO PROGRAMA

dialectos

Springfield felicita en portugués a un mozo galego
A cadea respóndelle nun correo que a lingua galega é un dialecto do castelán que non coñecen porque «están en España».

Carlos Bollaín Grandal quedou sorprendido cando a cadea Springfield lle enviou con motivo do seu aniversario un cartón de felicitación en portugués. Segundo conta a Lavozdegalicia.es escribiu á cadea para expresar o seu descontento por parecerlle unha «falta de respecto e unha ofensa para todos os galegos». Preguntáballes tamén se non coñecían cal era a lingua galega.
A esta protesta respondeu o departamento de mercadotecnia de Springfield asegurando que se trataba dun erro ao emitir os e-mails» e que en ningún momento quixeran faltar ao respecto a ninguén. Iso si, puntualizaban que non sabían galego «xa que estamos en España».
Unha resposta que aínda indignou máis a Carlos Bollaín que recordou á cadea que o galego, do mesmo xeito que o catalán e o eúscaro, son linguas recoñecidas no territorio español. Springfield contestou finalmente que xa sabían perfectamente que «son dialectos do castelán».

Artigo de Carlos callón

“Unha iniciativa fundamental”

Esta sexta feira pasada lembrarase nos anais da historia da nosa cultura. Tras ano e medio de arduo traballo e xenerosas dotacións orzamentarias, a Secretaría Xeral de Política Lingüística (SXPL) presentou as primeiras conclusións do seu Observatorio da Situación da Lingua Galega, encargado de realizar inquéritos e grupos de discusión para analizar o que o seu propio nome indica.
O estudo achega novidades de grandísimo relevo, nas que nunca ninguén reparara anteriormente, como a presenza marxinal da lingua do país nos medios de comunicación, na Axencia Tributaria, nas forzas de seguranza do Estado, na administración de xustiza… É comprensíbel que a SXPL non puidese actuar até o de agora en ningún destes campos, porque esta información era fatalmente ignorada. Por fortuna, xa se anunciou que este proxecto permanecerá no tempo e axiña teremos máis estatísticas fresquiñas. Os sociolingüistas do futuro agradecerán estes valiosos detalles sobre como se van apagando as constantes vitais dun idioma. Unha “radiografía sistemática”, como dixo a titular da SXPL, que financia a observación e, cautelosa, segue as indicacións do presidente da Xunta para que non se lle leven menciñas ao doente.
O estudo é totalmente rigoroso e imparcial, como o demostra que a empresa a quen llo encargou a SXPL nin tan sequera ten opción de galego no seu web, no cal por certo está pendurada a páxina deste agardado Observatorio. Non caiamos, porén, na crítica fácil: xa no propio estudo indican que o uso deste idioma nos webs empresariais é máis ben tirando a anecdótico.
Mais non todo é ver o vaso medio baleiro. Nesta investigación conclúese tamén que o ensino non universitario ten un “índice de normalización lingüística” do 88% e o universitario do 72%. Mágoa que esas cifras non coincidan cos datos dos propios centros, que se non a festa sería rachada. A Universidade da Coruña, por exemplo, expuxo este curso que só o 8,9% do seu profesorado ministra as aulas en galego. Xa sei que 63 puntos porcentuais arriba ou abaixo tampouco mudan moito a cousa, mais chamo a atención sobre o tema porque todo ten unha explicación metodolóxica fascinante. Resulta que o estudo da SXPL sobre a situación do galego no ensino pasa por alto unha variábel: a lingua en que se dan as clases. Mais non quero con isto facer unha crítica destrutiva, pois como é sabido non é esa a principal actividade nin función de escolas, institutos e facultades, que ocupan o seu horario noutros asuntos.
O estudo segue co alento optimista en moitos outros ámbitos, como a avaliación da propia Xunta e da administración local, que conseguen un 78% neste “índice de normalización lingüística”. Seguro que en ambos os casos é froito do incansábel e sempre pouco recoñecido labor da SXPL. Sinalan tamén que a atención oral do funcionariado nestas dúas administracións é case sempre en galego, un dato a verdade bastante superfluo, pois xa é algo que todo o mundo sabe e pode observar cando ten que facer calquera xestión.
Perante tan magnífico traballo e plausíbel acción política para a extensión social do galego, eu só quero pedirvos dúas cousas. A primeira, que non confundades o Observatorio da Situación da Lingua Galega co Observatorio de Dereitos Lingüísticos; a segunda, que non vos riades, porque o conto é triste.

LA CORUÑA

“No tengo ningún rubor en usar la ilegalidad del topónimo La Coruña"
A Mesa denuncia ao xuíz decano da Coruña Antonio Fraga por “apoloxía da desobediencia da legalidade” e levará as palabras do maxistrado ao Consello Xeral do Poder Xudicial
A Mesa pola Normalización Lingüística vai presentar unha denuncia perante o Consello Xeral do Poder Xudicial contra o xuíz decano da Coruña, Antonio Fraga Mandián, quen nun xuízo celebrado esta semana declarou: “No tengo ningún rubor en usar la ilegalidad del topónimo 'La Coruña'”, facendo así, entende a Mesa, “apoloxía da desobediencia da legalidade”.
Para este colectivo, as palabras de Fraga son “especialmente graves” ao se tratar dun maxistrado, “quen non debería guiarse por ningún outro criterio na súa función pública que non fose o da plena aplicación da lei”.O presidente desta entidade en defensa da lingua, Carlos Callón, lembra que “cando este xuíz prometeu o cargo, prometeu, entre outras cousas, que ía acatar o ordenamento xurídico, e en particular cumprir e facer cumprir a lexislación”. Dentro do ordenamento xurídico está que o topónimo “A Coruña” é a única forma oficial, tanto por unha lei autonómica de 1983 como por unha lei estatal de 1998.
“A este maxistrado algunhas normas válenlle (as que lle permiten reclamar por inxurias) e outras non (as que determinan a toponimia oficial)”, denuncia Callón, quen tamén se interroga se o cumprimento da lexislación “debe ficar ao arbitrio dos destinatarios” e “que será dos cidadáns normais cando os xuíces manifestan sen pudor que incumpren certas leis”.
O presidente da Mesa pide tamén que se aclare “se hai máis normas legais que este xuíz vulnere sen rubor”.Desde o comezo deste caso, Antonio Fraga Mandián sostivo que se na documentación e no selo do xulgado se utilizaba “La Coruña” se debía a un “erro ortográfico sen importancia”, o cal só pode ser cualificado como “unha actitude cínica”. Ademais, o xuíz decano chegou mesmo a defender nos medios de comunicación ese uso de “La Coruña”. Porén, no desenvolvemento da vista oral nesta semana o maxistrado mostrou que realmente non se debía a un erro, senón a unha vulneración consciente do marco legal pola súa banda, como así ben o testemuñan as súas propias palabras.Lembra a Mesa, a través dun comunicado aos medios, “que este xuízo se produciu porque o maxistrado denunciou a un veciño da Coruña, Eduardo Álvarez, despois de que este reclamase recibir a súa notificiación xudicial en galego e co topónimo oficial”. Os medios de comunicación recibiron a resposta antes que o veciño e nela Fraga Mandián negáballe os seus dereitos e consideraba o uso de “La Coruña” (na carta e no carimbo) como un “erro ortográfico”. O cidadán criticou a difusión da resposta aos medios, utilizando ademais o seu nome sen o seu consentimento, e considerou o contido coa seguinte declaración literal: “Din os dicionarios que cínico é quen mente para xustificar unha ilegalidade. Isto é o que está a facer o xuíz decano”. O decano presentou a antedita denuncia contra o veciño por inxurias, o cal só pode ser cualificado como “unha tentativa de amedrentar as persoas que quixeren reclamar os seus dereitos lingüísticos perante a Administración de Xustiza, pois converte o exercicio destes dereitos nun feito puníbel e perseguíbel”.

CAMPIÓN

Gómez Noya, campión da Copa do Mundo
Un ouro en Beixín consagraríao definitivamente como unha lenda do deporte nacional e internacional.

O ferrolán Xavier Gómez Noya conseguiu este domingo en Vancouver (Canadá) a súa primeira Copa do Mundo, converténdose no segundo galego en facelo tras o ordense Iván Raña. O gañador de 2004, Bevan Docherty, foi finalmente segundo e o suízo Reto Hug, terceiro. O ferrolán comezou ben a carreira deste domingo. Saíu segundo da auga só superado polo canadense Simon Whitfield. Xa na bicicleta, Gómez Noya mantívose no pelotón de cabeza, formado por 50 corredores, co resto de favoritos, entre estes o campión europeo, o francés Frederic Belaubre. O resto de participantes foron perdendo tempo a medida que avanzaba o percorrido. Unha vez chegaron ás rúas de Vancouver, o xa campión do mundo aínda non contaba cunha vantaxe clara, mais logo de tres voltas algúns dos candidatos a gañar a proba (Gómez Noya, Whitfield e Docherty) destacáronse. Beixín, o último retoA partir de aí, o ferrolán impuxo a súa superioridade, e a carreira converteuse nun paseo para gozar do seu primeiro campionato mundial. Gómez Noya é o primeiro atleta da historia en gañar a Copa do Mundo en categoría absoluta e en sub23. Deste xeito, conquista un título que se lle escapou o ano pasado no sprint, e logo de que xa vencera anteriormente no Mundial e no Europeo, un ouro en Beixín elevaríao definitivamente ao Olimpo do deporte galego e internacional.

POR FIN NOS COPIAN ALGO

Cara ao desenvolvemento do rural
Euskadi fíxase no Bantegal para o despregue do seu banco de terras
Segundo os responsábeis do proxecto, o menor minifundismo e a tradición de mellor coidado de montes, facilitará o seu despregue.
O goberno vasco ten en marcha o seu Programa de Desenvolvemento Rural, PDRS, un proxecto a seis anos elaborado pola actual Consellaría de Agricultura, Pesca e Alimentación, con catro eixos principais: mellora do medioambiente e do contorno rural; calidade de vida na área rural e diversificación económica, enfoque Leader e aumento da competitividade do sector agrícola e forestal. Neste contexto, unha das pezas introducidas nese plan foi a posibilidade de despregar un banco de terras, proxecto concreto no que xa se está traballando. Nesa tarefa, a administración vasca reparou na iniciativa posta en marcha en Galiza pola Consellaría de Medio Rural. Así, Alejandro Cantero, representante da empresa pública vasca IKT, viaxou esta semana a Galiza para coñecer de forma máis profunda o Banco de Terras de Galiza e, en compañía de Cándida Grande, xerente do Bantegal, analizou o funcionamento deste proxecto. Na procura do "relevo xeracional" no agro Segundo lle explicou a Vieiros o responsábel de IKT, trátase dunha vella idea manexada polo goberno vasco e que até o de agora nunca se conseguira levar á práctica. Cantero valora moi positivamente a experiencia galega, e considera que o banco de terras terá en Euskadi unha estrutura moi semellante á do noso país. Así e todo, na súa opinión, o rural vasco ofrece algunhas características que farán máis doada a súa introdución, e destacou nese sentido o menor problema de abandono das terras e o impacto máis reducido do microfundismo. Por outra parte, a necesidade do relevo xeracional e tamén unha preocupación fundamental á hora de poñer en marca o banco de terras vasco. A iniciativa dará os seus primeiros pasos este mesmo ano, coa creación dunha oficina virtual, ao xeito de Bantegal.com, que funcionará en liña como "lonxa de terras". Será despregado en colaboración cos departamentos de agricultura das tres deputacións vascas e de feito podería incluír desde o inicio terreos que estean agora mesmo baixo a titularidade destas administracións. Rápido crecemento en Galiza Aos dous meses da súa posta en marcha, o Banco de Terras pechaba 2007 en Galiza coa suma de 3.500 hectáreas, repartidas en 4.500 leiras que deste modo eran rescatadas do abandono. Estes terreos son ofrecidos baixo réxime de aluguer, non superior a 30 anos nin inferior a cinco. Os prezos estarán vixentes até o 31 de decembro de 2008 e servirán sempre como referencia máxima para as transaccións. Unha hectárea de terreo improdutivo terá un valor máximo de 13 euros anuais, mentres que unha hectárea de viñedo preferente poderá chegar até os 337 euros.

TERRA DE MELIDE

Jaureguízar leva o 'Terra de Melide' con 'O globo de Shakespeare'
Edicións Xerais encargarase de publicar a obra do escritor e xornalista.

O escritor e xornalista Santiago Jaureguízar fíxose este sábado co galardón da edición 2008 do premio de creación literaria "Terra de Melide" coa súa novela O globo de Shakespeare. O xurado estivo composto por Xesus Manuel Marcos, Xaquín Vázquez, Anton Pedreira, Óscar Sánchez e Manuel Bragado.O libro conta como o descubrimento do manuscrito do primeiro 'Hamlet' que levaba perdido dende finais do século XVI nun pazo do Ribadeo do século XXI altera a vida dos seus tres habitantes: o titiriteiro Ricardo, o pintor Leandro e a ama de chaves Celia. Na farsa concorren asemade unha prostituta que continúa exercendo porque se sente soa e un actor secundario de wenstern obsesionado con matar a un ex presidente español porque o goberno que presidía promulgou unha lei do cinema que, na súa percepción, deixouno sen traballo.A obra será publicada por Xerais

CARMELA

Na banca telefónica de Caixa Galicia
Nace a primeira falante artificial de galego

A primeira voz electrónica de galego da Historia valeu 660.000 euros e chámase Carmela. Trátase dun sintetizador quen de ler fluída e correctamente calquera texto na lingua do país. Caixa Galicia acaba de incorporalo á súa banca telefónica.


Imaxe de Loquendo para 'Sonia', un dos seus sistemas de voz
Carmela é o produto de ano e medio de colaboración de Tecnocom, o Instituto da Lingua Galega e a empresa turinesa Loquendo. Esta firma é, canda a norteamericana Nuance, líder no mundo das voces artificiais. Ningunha das dúas compañías traballaba co galego, malia ter dispoñíbel catalán, portugués e castelán. Tecnocom acaba de lograr adaptar a tecnoloxía ao noso idioma.
Os devanceiros Monchiño e Cotovía
O resultado, que se pode probar na rede, é sorprendente. Carmela fala con fluidez, respecta vogais abertas e pechadas e ten mellor entoación que o pioneiro Monchiño, o sintetizador de voz do Centro Ramón Piñeiro e a Universidade de Vigo, hoxe chamado 'Cotovía'. O seu realismo é tal que os sistemas informáticos de Caixa Galicia xa poden recibir ordes vía teléfono para algúns trámites, como recargar o móbil. A entidade prevé que toda a súa banca telefónica use o sistema en setembro.
Lograr que a tecnoloxía de Loquendo funcione en galego esixiu moitos cartos –só foi posíbel co patrocinio de Caixa Galicia e unha subvención de 117.000 euros da Consellería de Industria– e horas abondo. Unha semana estivo unha locutora lendo guións no Estudio XXI da Coruña para gravar fonemas e entoacións. Os sons foron logo procesados por Loquendo coa axuda dun lingüista do ILG.
Como nun TelexornalA locutora –que Tecnocom mantén no anonimato– gañou unha selección entre varios profesionais. Logrouno, entre outros motivos, por carecer de acento marcado dunha zona. O resultado é que Carmela non ten seseo nin gheada; pero tamén fala un chisco frío, como nun Telexornal. Tecnocom (antiga Softgal, filial de Caixa Galicia) busca agora que o sistema, ademais de falar calquera texto, sexa quen de entender. Non se trata dunha transcrición literal da fala, senón de 'comprender' ordenes ou palabras clave. Un exemplo aplicado á banca telefónica sería que o PC fose quen de procesar o mandato 'paga o alugueiro de xuño' .
"Só sobrevirán as linguas integradas nas TIC"
Segundo Sergio Cañizares, coordinador do programa, isto será posíbel este ano. O experto explica que o traballo máis difícil –adaptar a tecnoloxía de Loquendo ao galego– xa está feito, polo que agora será moito máis rápido crear novas aplicacións, como un GPS que guíe aos condutores en galego ou navegadores de internet para cegos. Iso si, os emprendedores interesados en explotar a ferramenta terán que negociar con Loquendo, única propietaria.Antes, a tecnoloxía sabía falar castelán e catalán, agora entende tamén o galego”, explica Cañizares. Na súa opinión “no futuro unicamente sobrevirán as linguas plenamente integradas nas tecnoloxías da información, non será tan relevante a escrita e a fala”.